Liefde houdt iedereen bezig. of het nu gaat om de zoektocht naar de ware, hevige verliefdheid, knallende ruzies, ingekakte relaties of liefdesverdriet – tegen wil en dank zijn we allemaal ervaringsdeskundigen. In de vernieuwde editie van Liefde, lust en ellende verheldert Roos Vonk, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, de psychologische raadsels van de liefde. Lees hier waarom narcisten populair zijn (op het eerste gezicht):
Je bent op een feestje waar je niemand kent. Je kijkt om je heen.
Wie zou leuk zijn om mee te praten? Wie zou er leuk reageren als je erop af stapt? Wat vinden ze van jou? Iedereen op het feestje doet hetzelfde als jij. Welkom in de wereld van eerste indrukken.
Duitse psychologen onderzochten wie elkaar leuk vinden bij een eerste kennismaking. Niet verbazingwekkend bleek dat extraverte mensen vaak een positieve indruk maken: vergeleken met introverte mensen zijn ze makkelijker om mee te praten, ze praten levendiger en onderhoudender, lachen meer en uiten meer positieve gevoelens, zijn expressiever, dragen vlottere kleding, en men verwacht dat ze anderen ook aardiger vinden. Die verwachting bleek overigens niet te kloppen, maar draagt wel bij aan hun populariteit.
Verrassender was dat ook mensen met sterk egocentrische waarden (bijvoorbeeld macht, succes en ambitie in plaats van sociale waarden als vergeving en altruïsme) populair waren, evenals narcisten – en dan nog wel die van de ergste soort: narcisten met een sterke neiging anderen te exploiteren, die menen dat zij privileges verdienen die anderen niet hebben. Uit eerder onderzoek onder studenten was al bekend dat narcisten bij een eerste indruk bovengemiddeld goed overkomen en dat dit beeld na zeven werkgroepen van 2,5 uur was omgeslagen in het tegendeel: dan worden ze juist gezien als minder aangepast, minder warm, en meer vijandig en arrogant.
Het Duitse onderzoek geeft aanwijzingen waar die aanvankelijke populariteit van narcisten en egotrippers hem in zit. Het blijkt dat deze mensen beschikken over vier componenten van charisma:
• aantrekkelijkheid (bijvoorbeeld leuke en hippe kleding);
• een uitstraling van zelfvertrouwen en competentie;
• warmte en charme in het contact;
• humoristische en geestige conversatie.
Dit zijn eigenschappen die maken dat iemand ons bij de eerste ontmoeting aanspreekt, en hierin zijn narcisten en zelfzuchtige mensen moeilijk te onderscheiden van leuke, extraverte mensen.
Maar het lijkt erop dat wanneer je iemand ontmoet die alle vier deze aansprekende kenmerken heeft, de kans groot is dat je met een narcist te maken hebt.
De wereld van eerste indrukken is onrechtvaardig: net als extraverte mensen doen narcisten het ook reuze goed bij speeddaten, ze zijn leuk en vlot, terwijl een langdurige intieme relatie volstrekt niet hun cup of tea is. Ze hebben behoefte aan bewondering en vinden zichzelf superieur. Hun doel in het sociale contact is dat anderen een positief beeld van hen krijgen – niet dat ze anderen leren kennen of dat anderen het naar hun zin hebben.
Er is dus geen echte betrokkenheid bij de ander. Na verloop van tijd ga je dat merken. Ze reageren vaak vijandig en wraakzuchtig wanneer hun zelfbeeld wordt bedreigd door bijvoorbeeld kritische opmerkingen of wanneer ze niet de erkenning krijgen die ze menen te verdienen. Er is vaak conflict en vijandigheid in hun omgang met anderen.
In een relatie met een narcist is dan ook na enige tijd de lol eraf voor beide partners. De ene mist betrokkenheid en empathie, en laat dat blijken; de ander, de narcist – die zich dan niet meer bewonderd en geadoreerd weet – vindt er vanaf dat moment ook niet veel meer aan en gaat op zoek naar de volgende verovering. Bij een nieuwe eerste ontmoeting heeft een narcist immers gegarandeerd weer succes.
De grootste fout die je kunt maken is dat je, verblind door de liefde, door je eigen afhankelijkheid en wishful thinking , gaat denken dat de narcist kan veranderen. Van alle pathologieën is narcisme het meest erfelijk bepaald. Het kan ook worden veroorzaakt door emotionele verwaarlozing of juist doordat ouders hun kind adoreren en op een voetstuk zetten. Maar hoe dan ook is de kans heel klein dat een narcist ooit echt tot binding en betrokkenheid zal komen. Dat narcisten die gevoelens soms wel uitstekend kunnen spélen, dat is iets anders natuurlijk.
Uit het Duitse onderzoek bleek ook dat mannen die introverter zijn en mannen die een lange-termijn-relatie zoeken, juist een minder goede eerste indruk maken. Zij scoren dan ook slechter in ‘snelle’ settings zoals speeddating. Wil je in de liefde meer echtheid, bestendigheid en diepgang, laat je dan niet inpakken door smooth talkers , en kijk juist wat beter naar mensen die op het oog minder flitsend lijken.
KLIK & ONTDEK OOK:
– Of je hard to get moet spelen
– Hoe het nou precies zit met een goede relatie en weinig seks
Roos Vonk is hoogleraar sociale psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Daarnaast geeft ze lezingen en heeft ze een vaste column in Psychologie Magazine. Ze kan als geen ander wetenschappelijke kennis toegankelijk en toepasbaar maken voor een breed publiek. Eerder verschenen van haar de bestsellers Collega’s en andere ongemakken, Liefde, lust en ellende en De eerste indruk.
